خطبه حضرت رسول (ص) در فضیلت ماه رمضان
شیخ صدوق به سند معتبر، از حضرت رضا علیه السّلام از پدران بزرگوارش، از حضرت امیر المؤمنین علیه السّلام روایت کرده که: روزى رسول خدا صلّى اللّه و علیه و آله براى ما خطب ه اى خواند و در آن خطبه فرمود: اى مردم ماه خدا با برکت و رحمت و آمرزش به سوى شما روى آورده، ماهى که نزد خدا بهترین ماه ها، و روزهایش بهترین روزها، و شب هایش بهترین شب ها و ساعاتش بهترین ساعت هاست، و آن ماهی است که شما را در آن به سوى میهمانى خدا خوانده اند، و در آن از اهل کرامت خدا شده اید، نفس هاى شما در آن ماه پاداش تسبیح، و خواب شما ثواب عبادت، و اعمال شما پذیرفته، و دعاهاى شما مستجاب است، از پروردگار خویش با نیّت هاى صادقانه و دل هاى پاکیزه از گناهان و صفات ناپسند درخواست کنید که به شما براى روزه داشتن در آن و تلاوت قرآن توفیق دهد، همانا بدبخت و بدعاقبت کسى است که در این ماه بزرگ از آمرزش خدا محروم شود.
و به گرسنگى و تشنگى در این ماه، تشنگى و گرسنگی روز قیامت را به یاد آرید، به تهیدستان و از کارافتادگان صدقه دهید، پیران خود را تعظیم و به کودکان مهربانى روا دارید، خویشان خود را نوازش کنید و زبانهاى خود را از آنچه نباید گفت بازدارید و دیده هاى خویش را از آنچه نگاه به آن روا نیست فرو پوشید، و گوش هاى خود را از انچه شنیدنش بر شما سزاوار نیست بازدارید، با یتیمان مهربانى کنید، تا بعد از شما با یتیمان شما مهربانى کنند.
از گناهان خود به سوى خدا توبه کنید، دست هاى خود را در اوقات نماز به دعا بردارید، زیرا وقت نماز بهترین ساعت هاست، حق تعالى در این اوقات به سوى بندگانش به رحمت نظر مى کند، به آنان پاسخ مى دهد هرگاه او را بخوانند و لبیک مى گوید، هرگاه او را ندا دهند اجابت مى نماید هرگاه او را بخوانند.
اى مردم همانا وجود شما در گرو کرده هاى شماست پس آن را با آمرزش خواهى از خدا از گرو رها سازید.
و پشت شما از گناهان گرانبار است، پس آن را به طولانى ساختن سجده ها سبک کنید، و بدانید حق تعالى به عزّت و جلال خود سوگند یاد کرده، که نمازگزاران و سجده کنندگان در این ماه را عذاب ننماید، و آنان را در قیامت به آتش دوزخ نترساند.
اى مردم هرکه از شما روزه دار مؤمنى را در این ماه افطار دهد، براى او نزد خدا ثواب آزاد کردن بنده و آمرزش گناهان پیشین خواهد بود.
بعضى از اصحاب گفتند: یا رسول اللّه همه ما توانایى افطار دادن نداریم، فرمود: از آتش دوزخ بپرهیزید به افطار دادن روزه داران، گرچه به نصف دانه خرما، یا به یک جرعه آب باشد، همانا خدا به هرکه به همین مقدار افطارى دهد، این پاداش را می دهد، حتى اگر توانایى بیشتر از این را نداشته باشد! ! اى مردم هرکه اخلاق خود را در این ماه نیکو کند، آسان و راحت بر صراط بگذرد روزى که قدم ها بر ان بلغزد، و هرکه در این ماه بر به کار گرفتن غلام و کنیز خویش آسان گیرد، خدا در قیامت حساب او را آسان کند، و هرکه در این ماه شرّ خود را از مردم بازدارد، حق تعالى خشم خویش را در قیامت از او بازدارد و هرکه در این ماه یتیم بی پدرى را نوازش کند، خدا در قیامت او را گرامى دارد و هرکه در این ماه به خویشان خود صله و احسان کند، خدا در قیامت او را به مهر خود پیوند دهد، و هرکه از خویشان خود احسان را قطع کند، خدا در قیامت رحمت خود را از او بردارد، و هرکه در این ماه نماز مستحب بجا آورد، خدا براى او برات بیزارى از آتش دوزخ ثبت کند.
و هرکه در این ماه نماز واجبى را ادا کند، خدا به او پاداش هفتاد نماز واجب را که در ماه هاى دیگر خوانده شود عطا نماید، و هرکه در این ماه صلوات بسیار بر من فرستد، خدا ترازوى عمل او را سنگین گرداند، در روزى که ترازوهاى عمل سبک باشند و هرکه در این ماه یک آیه از قرآن بخواند، پاداش کسى را دارد که در ماه هاى دیگر ختم قرآن کرده باشد.
اى مردم به یقین درهاى بهشت در این ماه باز است، از خدا بخواهید که به روى شما نبندد، درهاى دوزخ در این ماه بسته است، از خدا درخواست نمایید که به روى شما نگشاید، و شیاطین را در این ماه به زنجیر کشیده اند از خدا بخواهید که آنان را بر شما چیره نسازد - تا آخر خبر شیخ صدوق روایت کرده چون ماه رمضان میرسید رسول خدا صلّى اللّه و علیه و آله هر اسیرى را آزاد میکرد و به هر خواهنده اى عطا می فرمود.
مؤلّف گوید: ماه رمضان ماه خداى جهانیان و شریف ترین ماه هاست ماهى که درهاى آسمان و درهاى بهشت و رحمت باز مى شود، و درهاى دوزخ بسته مى شود، در این ماه شبى است که عبادت در آن از عبادت هزار ماه بهتر است، پس درنگ کن که در شب وروز خود چگونه خواهى بود، و چگونه اعضا و جوارح خویش را از نافرمانى پروردگار حفظ مى کنى؟ مبادا شب ها خواب باشى، و روزها از یاد خدا غافل، همانا در روایت است، که در پایان هر روز از روزهاى ماه رمضان خدا در وقت افطار، هزار هزار نفر را از آتش دوزخ آزاد می کند، و چون شب جمعه و روز جمعه شود، در هر ساعتى هزار هزار نفر را از آتش دوزخ می رهاند، که هریک مستوجب عذاب بوده باشند، و در شب و روز آخر ماه، به تعداد آنچه در تمام ماه رها ساخته آزاد می کند، پس اى عزیز مبادا که ماه رمضان بگذرد، و گناهانت بر عهده ات باقى مانده باشد، و در وقتى که روزه داران پاداش خود را بگیرند تو ازجمله محرومان و زیانکاران باشى، و به سوى خداى تبارک و تعالى تقرّب جوى به تلاوت قرآن در شب ها و روزهاى این ماه، و به خواندن نماز، و کوشش در عبادت و خواندن نمازها در اوقات فضیلت، و کثرت استغفار و دعا.